De stoelgang varieert van persoon tot persoon. Het 'normale' aantal keren ontlasting loopt uiteen van 3 maal per dag tot 3 maal per week. Van een verstoorde stoelgang wordt gesproken als de ontlastingsfrequentie verandert en men daar last van heeft.

Obstipatie is een moeilijk woord voor verstopping. De officiële definitie luidt: abnormaal vertraagde en/of bemoeilijkte ontlasting (defecatie) door vertraging van het transport van voedsel door de darmen. Met andere woorden: De ontlasting is weinig frequent en wordt met moeite geproduceerd. Meestal is de ontlasting hard, dit is echter niet altijd het geval. Obstipatie komt bij ongeveer 10% van de gezonde bevolking voor, met name bij vrouwen en op hogere leeftijd. Bij het gebruik van opioïden treedt bij 40-70% van de patiënten obstipatie op.

Verschijnselen obstipatie
Obstipatie kan gepaard gaan met buikpijn, een opgeblazen gevoel en soms zelfs met misselijkheid.

Andere verschijnselen zijn:

• niet of moeilijk kunnen ontlasten (fecale impactie)
• weinig of geen ontlasting
• harde en/of pijnlijke ontlasting
• buikkrampen
• winderigheid
• aambeien en/of anale scheurtjes (fissuren) door harde ontlasting

Oorzaken obstipatie
Mogelijke oorzaken van verstopping zijn:

• Te weinig vezels in de voeding. Door de inname van te weinig vezels wordt de darmwand niet voldoende geprikkeld. Ontbijten bijvoorbeeld, is belangrijk omdat dan de darmen al vroeg in de dag in werking worden gezet.
• Tekort aan vocht. Door te weinig te drinken dikt de ontlasting in. 1,5 tot 2 liter vocht per dag is daarom zo belangrijk.
• Veel ouderen en bedlegerige patiënten krijgen onvoldoende lichaamsbeweging. Door te weinig beweging worden de darmen niet aangezet.
• Een verandering in het normale voedingspatroon, bijvoorbeeld door een vakantie.
• Een verandering van omgeving door verhuizing o.i.d. kan spanningen veroorzaken.
• Door het te lang uitstellen van toiletbezoek kan de ontlasting te dik worden.

Naast de bovengenoemde omgevingsfactoren kunnen ook andere aandoeningen obstipatie veroorzaken:

• Hormonale veranderingen (o.a. menstruatie, overgang, zwangerschap)
• Een verstoring van de darmwerking (darm-motiliteitsstoornissen)
• Een darmvernauwing (darmobstructie)
• Schildklieraandoeningen
• Darmkanker
• Medicijnen zoals sterke pijnstillers (morfineachtig), antidepressiva, maagzuurneutraliserende middelen, plasmiddelen, ijzerpreparaten

Behandelen obstipatie
Bij een goed functionerende darm kan de passagetijd worden verbeterd door stimulering van de peristaltiek (de voortbeweging door het darmkanaal) en door verzachting van de feces (ontlasting).

Verbeteren van leef- en eetpatroon
Gezien de mogelijke oorzaken van obstipatie verrast het niet dat bij een verstoorde stoelgang en verstopping eerst wordt geadviseerd het leef- een eetpatroon aan te passen of te verbeteren. Voldoende beweging, een vezelrijk dieet en voldoende vocht in de vorm van water, vruchtensappen, etc. zijn de eerste stappen in het verbeteren van de stoelgang. Hierdoor wordt zowel de ‘doorstroom’ verbeterd als de feces verzacht.

Als het bovenstaande niet (voldoende) werkt kunnen tijdelijk laxeermiddelen gebruikt worden. Maar let op: als de klachten langer dan 14 dagen aanhouden, dient u uw arts te raadplegen.

Medicamenteuze behandeling
Met geneesmiddelen kan verbetering van de stoelgang worden bereikt door opwekken van de ontlastingsreflex (ook wel defecatiereflex genoemd) en het verzachten van de feces.

De darmmobiliteit neemt toe na mechanische of chemische prikkeling van de darmwand.

Laxeermiddelen kunnen worden verdeeld in:

• contactlaxantia, bijvoorbeeld Sennocol en Dulcolax
• emollientia/glijmiddelen
• osmotisch werkende laxantia Molaxole en Movicolon
• volumevergrotende middelen

Voor meer informatie over obstipatie en de behandeling daarvan verwijzen wij u naar uw apotheek, drogist of (huis)arts.